Przekształcenia spółek

Jak założyć spółkę? Kto może w tym pomóc, po co potrzebny do tego jest radca prawny albo adwokat specjalizujący się w prawie spółek? Do czego posłuży nam notariusz? W polskim prawie funkcjonuje kilka spółek jako formy prawne prowadzenia działalności gospodarczej. Zaliczają się do nich: spółka cywilna,spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna. Pierwsze 5 spółek to spółki osobowe, kolejne 2 to spółki kapitałowe. Spółka cywilna uregulowana jest przepisami kodeksu cywilnego, natomiast pozostałe spółki to spółki uregulowane w kodeksie spółek handlowych. W systemie prawa funkcjonuje jeszcze spółka europejska, ale ją pozostawimy na marginesie naszych rozważań. Zakładanie spółki to proces, który jest dość skomplikowany, a do którego przyszli wspólnicy bardzo często podchodzą z niezbyt należytą starannością. Pierwszym krokiem jest podpisanie umowy spółki. Treść umowy spółki jest bardzo ważna. To na podstawie właśnie umowy spółki będziemy kiedyś dzielić zyski lub straty z naszymi wspólnikami. Wiele kwestii z umowy spółki regulują przepisy kodeksów (cywilnego lub spółek handlowych), ale bardzo dużo z nich może zostać odmiennie uregulowanych przez umowę spółki. Najbardziej właściwym do sporządzenia umowy spółki będzie dobry, profesjonalny i mądry radca prawny specjalizujący się właśnie w prawie spółek. Może to być również inny prawnik, np. adwokat, ale z uwagi na doświadczenie w obsłudze prawnej spółek najwłaściwszy wydaje się właśnie radca prawny. Zakładanie spółki to również jej rejestracja w rejestrze przedsiębiorców. Rejestr przedsiębiorców, popularnie zwany KRS, to nic innego jak sądowy rejestr spółek. Wpisowi do niego nie podlegają jedynie spółki cywilne, ponieważ ich wspólnicy wpisywani są do ewidencji działalności gospodarczej. Założenie spółki komandytowej, spółki komandytowo- akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej wymaga udziału w ich tworzeniu notariusza, ponieważ umowy te wymagają formy aktu notarialnego właśnie. Radca prawny biorący udział w zakładaniu (tworzeniu) spółki przygotuje właściwy dokument, który później, w trakcie wizyty u notariusza przybierze postać aktu notarialnego. Następnie radca prawny zakładający spółkę przygotuje wszystkie dokumenty niezbędne do rejestracji spółki w rejestrze przedsiębiorców (KRS). Jest to o tyle żmudne, że trzeba wypełnić szereg wniosków w formie druków wniosków. Po złożeniu wniosku o rejestrację spółki sąd, jeżeli nie dopatrzy się żadnych braków, wyda postanowieniu o zarejestrowaniu spółki, którą właśnie założyliśmy. W większości przypadków, właśnie od momentu rejestracji spółka będzie mogła działać. Wyjątkiem są spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna, gdyż te dwie spółki kapitałowe mogą funkcjonować już w tzw. stadium spółki w organizacji. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna w organizacji powstają w momencie podpisania umowy spółki. Już od tego momentu może taki podmiot prowadzić działalność, pomimo że jeszcze nie dysponuje on wpisem do rejestru przedsiębiorców (KRS). W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na jej rejestrację jest 6 miesięcy od podpisania umowy. W tym momencie spółka w organizacji może już prowadzić działalność. Otrzyma w urzędzie skarbowym NIP, zarejestruje się jako podatnik VAT. Jedynie w nazwie musi używać dodatku „w organizacji”. W okresie 6 miesięcy od założenia spółki (podpisania umowy spółki) wspólnicy powinni wnieść wkłady określone w umowie spółki, ponieważ członkowie zarządu będą obowiązani do zgłoszenia założenia spółki do rejestru przedsiębiorców o wniesieniu wszystkich wkładów do spółki, pieniężnych i niepieniężnych. Przez założenie spółki rozumiemy zatem napisanie umowy spółki, zgłoszenie spółki do rejestru przedsiębiorców (KRS), rejestrację w innych rejestrach, jeśli jest ona wymagana. Takim rejestrem jest np. rejestr podatników VAT oraz rejestr Regon. Radca prawny specjalizujący się w prawie spółek przeprowadzi każdego przez proces zakładania spółki i późniejszej rejestracji spółki w rejestrze przedsiębiorców. W zasadzie największym błędem wspólników, czy przyszłych wspólników, którzy postanowili założyć spółkę, jest to, że nie konsultują się oni z prawnikami (radcami prawnymi, adwokatami). A wybór formy prawnej prowadzenia działalności, a więc zdecydowanie się na wybór określonej formy prowadzenia działalności gospodarczej, ma wpływ na wiele kwestii w okresie późniejszym. Od tego jaką spółkę założymy zależy to, jakie będziemy płacić podatki, w szczególności podatek dochodowy, czyli tzw. PIT. Od tego jaką założymy spółkę zależeć będzie to jaką odpowiedzialność za jej zobowiązania będziemy ponosić, a więc to jak ewentualne niepowodzenia w działalności przełożą się na budżet domowy wspólników spółki. Nawet jeśli przy zakładaniu spółki popełniliśmy błąd przy wyborze formy prowadzenia działalności, możemy go skorygować. Może się też okazać, że założenie spółki było dobre, ale w trakcie prowadzenia działalności zmieniły się okoliczności i potrzebna nam jest w chwili obecnej inna forma prawna spółki. Zmianie formy prawnej służy przekształcenie przedsiębiorcy, którym najczęściej będzie spółka, ale nie tylko. Przekształcenie spółki to proces przechodzenia z jednej do drugiej formy prawnej przy zachowaniu tzw. tożsamości podmiotu. Zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych, spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna może być przekształcona w inną spółkę handlową, a więc w spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową, spółkę komandytowo-akcyjną, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną. Wynika z tego, że wachlarz możliwych przekształceń jest bardzo szeroki. O ile wydaje się oczywistym możliwość przekształcenia spółki osobowej (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna) w spółkę kapitałową (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna), to na uwagę zwraca fakt, że również spółkę kapitałową można przekształcić w osobową. Przyczyny takiego przekształcenia mogą być różne. Np. wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dojdą do wniosku, że podwójne opodatkowanie przychodów spółki z o.o. nie jest dla nich korzystne. Również spółka cywilna może zostać przekształcona w spółkę prawa handlowego inną niż spółka jawna, co jednak nie narusza przepisów o możliwości przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną. Stosunkowo nowym rodzajem przekształcenia wprowadzonym do kodeksu spółek handlowych jest przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w jednoosobowią spółkę kapitałową. Ograniczenie tego ostatniego przekształcenia do spółek kapitałowych (spółki z o.o., spółki akcyjnej) podyktowane jest tym, że w spółce osobowej zawsze muszą być przynajmniej dwaj wspólnicy, natomiast spółki kapitałowe może utworzyć nawet jeden podmiot. Omawiając przekształcenia spółek należy wspomnieć również o tworzeniu tzw. hybrydowych spółek handlowych. Idealnym przykładem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa. Możliwość utworzenia takiego podmiotu wynika stąd, że wbrew nazwie (spółki osobowe), wspólnikami spółki osobowej mogą być także osoby prawne, a więc także spółki kapitałowe (spółka z o.o. i spółka akcyjna). Utworzenie, bądź przekształcenie spółki do tej formy, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej służy dwóm podstawowym celom: optymalizacji podatkowej wspólników oraz ograniczeniu odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. W modelowym przykładzie tworzona jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością przez dwóch wspólników będących osobami fizycznymi. Następnie ta spółka z o.o. zakłada spółkę komandytową ze swoimi wspólnikami będącymi osobami fizycznymi. Zatem jednym wspólnikiem, który odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki (komplementariuszem) jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a wspólnikami, których odpowiedzialność jest ograniczona (komandytariuszami) są osoby fizyczne, będące jednocześnie wspólnikami spółki z o.o. Rozkład praw i obowiązków w tak utworzonej, czy też przekształconej, spółce komandytowej wygląda w ten sposób, że zysk wypłacany spółce z o.o. powinien być w nieco wyższej wysokości niż suma kosztów niezbędnych do funkcjonowania tej spółki, natomiast pozostały zysk jest opodatkowany u wspólników spółki komandytowej – osób fizycznych będących komandytariuszami. Unika się w ten sposób niekorzystnego opodatkowania zysku w spółce z o.o. (najpierw spółka płaci CIT, a następnie wspólnicy wypłacając sobie wynagrodzenie zapłacą podatek w wysokości 19%). Jednocześnie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa pozwala zachować zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki jak w samej spółce z o.o. Za zobowiązania tej spółki odpowiadać będzie zatem komplementariusz, a zatem spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w sposób jej właściwy, a odpowiedzialność członków zarządu tej spółki powstanie dopiero niejako w trzeciej kolejności. Wydaje się zatem, że spółka z o.o. spółka komandytowa ze względu na sposób odpowiedzialności za zobowiązania spółki jest jeszcze bardziej korzystną formą prowadzenia działalności gospodarczej niż spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Oczywiście miejsce spółki z o.o. w spółce komandytowej może zająć spółka akcyjna, ale wysokie koszty jej funkcjonowania sprawiają, że jest to nieopłacalne przy założeniu, że jedynym zadaniem komplementariusza jest zarządzanie spółką komandytową, że nie prowadzi on innej działalności, niezależnej od spółki komandytowej.